** نقش اصلى در دفاع و حفظ مرزهاى این سرزمین کهن در دوران دفاع مقدس به خصوص اوایل جنگ بر عهده ارتش بود و با توجه به نوپا بودن سپاه نقش مهم و محورى را ایفا مى نمود و چون دژ محکم در برابر دشمن بعثى ایستاد و پیشروى دشمن را متوقف نموده و سپس او را به عقب راند.

همزمان با شروع جنگ تحمیلى جز ارتش جمهورى اسلامى ایران نیروى تدافعى سازمان یافته و آموزش دیده دیگرى در کشور وجود نداشت و مدت زمان زیادى طول کشید تا سپاه پاسداران و بسیج بتوانند موقعیت و انسجام خود را به دست آورند و در عملیات ها دوشادوش ارتش شرکت نمایند.

* نقش هر یک از نیروهاى سه گانه ارتش چه بود؟

** نیروهاى سه گانه زمینى، هوایى، دریایى ارتش به نوعى مکمل هم هستند به طورى که نیروهاى زمینى و دریایى بیشتر در نوک پیکان ارتش قرار داشتند و در تصرف هدف وباز پس گیرى مناطق اشغال شده خاکى و آبى نقش آفرین بوده و صیانت و پاسدارى از مرزهاى خاکى و آبى کشور را برعهده داشتند و نیروى هوایى با حمایت و پشتیبانى نیروى زمینى و دریایى باعث تسهیل دستیابى به هدف مى شد و با از بین بردن استحکامات و آرایش منظم نیروهاى دشمن موجبات تضعیف روحیه و انهدام دشمن را فراهم مى کرد.

* ستاد مشترک ارتش در ایجاد هماهنگى بین نیروهاى سه گانه چه نقشى داشت و به چه میزان حضور فعال داشت؟

** ستاد مشترک در دوران جنگ ستاد هماهنگ کننده بود چرا که فرماندهى ارتش هنوز تشکیل نشده بود و بین نیروهاى سه گانه هماهنگى کاملى انجام مى داد تا نیروى زمینى بتواند با کمک نیروى هوایى در عملیات هایى که طراحى شده بود موفق شود. در هر گونه عملیات نظامى تهیه و تنظیم دستور عملیاتى یک برنامه ریزى اصولى در ابعاد وسیعى را طلب مى کند و هماهنگى و همکارى کاملى بین نیروها و نهادهاى نظامى و غیرنظامى در منطقه را مى طلبد که تقریباً تمام عوامل و امور نظامى، اقتصادى، فرهنگى، اجتماعى، سیاسى و جغرافیایى را شامل مى شود و علاوه بر آن کار نظارت بر عملیات ها نیز برعهده ستاد مشترک بود و در اجراى دستورالعمل هاى صادره و انجام صحیح آن عملیات ها نقش سیاستگذار و هماهنگ کننده بین نیروها را ایفا مى نمود.

* لطفاً تجربیات و آموخته هایى که نصیب  ارتش ما شد را بیان فرمائید.

** حسن جنگ این بود که ما پى بردیم که اگر بخواهیم در همه زمینه ها مستقل باشیم، باید نیاز خود را خودمان برطرف کنیم و نباید متکى به دیگران باشیم و لذا در زمان جنگ و بعد از آن سعى بر آن بود که کلیه امکاناتى را که براى انجام عملیات و دفاع از کشور مورد نیاز بود به دست توانمند جوان  هاى خودمان بسازیم و نیازهاى خود را برآورده کنیم. به این باور رسیدیم که اگر بخواهیم روى پاى خود بایستیم باید مستقل فکر کنیم و این در طول جنگ به ما ثابت شد. چرا که بعضى از نیازهاى ضرورى ما را کشورهاى دیگر به ما ندادند و این ما را بر آن داشت تا از جوانان خود در این راه کمک بگیریم و نیاز خود را در این زمینه ها برآورده نماییم.

* ارزیابى شما از ارتش زمان جنگ و پس از آن از نظر توانمندى نظامى چگونه است؟

** اکنون در زمینه تجهیزات و نیازمندى هاى نیروهاى مسلح به خود اتکا داریم و به خود کفایى رسیده ایم و ابزارها را در سطح استانداردهاى روز دنیا تولید کرده ایم و سعى شده نیازمندى ها را به گونه اى تهیه کنیم که به عنوان یک نیروى قوى و مجهز باز دارنده در برابر دشمنان جمهورى اسلامى ایران به حساب آییم و سطح آموزش ها را نیز به گونه اى ارتقاء داده ایم که نیروها بتوانند در شرایط مختلف با آموزش هایى که طى کرده اند در هر موقعیتى که نیاز به یگان هاى ارتش باشد از قدرت بازدارندگى استفاده نموده و به هیچ کشورى اجازه ندهیم که حتى فکر تجاوز به این آب و خاک مقدس داشته باشد.

* نقش ارتش در نشان دادن توان دفاعى کشورمان در برابر تهاجمات خارجى چه بود؟

** در کلیه عملیات هایى که در طول این سالیان انجام شد ارتش نقش اصلى را برعهده داشت و بیرون راندن نیروهاى عراقى که تا دندان مسلح بودند و از طرف کشورهاى مختلف دنیا تجهیز مى شدند به این سادگى نبود. اگر خوب دقت کنیم درمى یابیم که یکى از فاکتورهاى اثرگذار که در عملیات ها بسیار تعیین کننده بود، نقش رهبرى مدبرانه حضرت امام (ره) بود که دید بسیار وسیع، تیزبینى، آینده نگرى ایشان بزرگترین کمک عملیاتى براى یگان هاى درگیر جنگ محسوب مى شد..

دوم: کمک ها و حمایت هاى نیروهاى مردمى از جنگ بود که این کمک ها هم در اعزام نیرو و هم در پشتیبانى هاى مالى مؤثر بود و در نتیجه کلیه ملت ایران به رهبرى حضرت امام هم و غم خود را به کار بردند و ارتش صدام را که با توصیفى که قبلاً ذکر شده ضعیف نموده، پیشروى آن ها را متوقف و سپس از خاک مقدس کشورمان بیرون راندند که این بزرگترین پیامى بود که ملت هاى دنیا از رهبرى و تدبیر ایشان آگاهى پیدا کردند.

* میزان هماهنگى و همکارى ارتش با سایر قواى مسلح در کسب پیروزى هاى دوران دفاع مقدس در چه سطحى بود؟

** ارتش در عملیات هایى که به صورت مشترک بین ارتش و سپاه صورت مى گرفت هماهنگى هاى خوبى با سپاه و نیروهاى مردمى داشت و حتى بعضى از عملیات ها به صورت مشترک طرح ریزى مى شد و عملیاتى بدون هماهنگى و همدلى کمتر به موفقیت مى رسید.

* آموزش در جهت ارتقاى توان رزمى نیروهاى ارتش در دوران دفاع مقدس چه نقشى ایفا کرد؟

** هیچ نیرو و فردى بدون آموزش قادر به انجام کارى نیست و آموزش است که نیروها را آماده مى کند تا در شرایط مختلف بتوانند نیازهاى یک کشور را برطرف نمایند. در دوران دفاع مقدس بیشترین تأکید و تلاش روى آموزش انجام مى شد و نتیجه این آموزش پیروزى در عملیات هاى پى درپى بود که در جنگ نصیب رزمندگان ما مى شد و سعى کردیم بعد از دوران جنگ با همان اهمیت و دقت آموزش را دنبال کنیم و تجهیزات مدرن را در اختیار نیروها قرار دهیم.

* چه طرح هایى در جهت رشد آموزش ذخیره عظیم نیروى انسانى در قبل، حین و بعد از دوران دفاع مقدس به اجرا گذاشته اید؟

** با توجه به جنگ اخیر عراق و امریکا چون شیوه با عملیات ها و جنگ هاى قبلى متفاوت بود و ارتش نیز به عنوان یک نیروى بازدارنده و محافظ مطرح است روى آموزش هاى فردى، تیراندازى با کلیه سلاح ها و آموزش هایى که فرد در هر شرایطى قابلیت انعطاف داشته باشد که در مأموریت هاى واگذارى بتواند به نحو مطلوب عمل کند کار زیادى شده و سعى کرده ایم از تجارب هشت سال دفاع مقدس و اساتیدى که با کارنامه درخشانى از هشت سال جنگ و تجربه صاحب کوله بارى از علم و تجربه هستند در آموزش نسل جوان بهره بگیریم و ضمن به روز رساندن آموزش ها از تجارب این اساتید براى انتقال دانش و تجربه به شیوه هاى جدید حداکثر بهره را ببریم و معمولاً در زمان صلح مهمترین نقش را آموزش در هر نیرویى به خود مى گیرد و آموزش است که مى تواند نیروها راآماده نماید تا در عملیات ها نقش مؤثر و بسزایى ایفا کنند و هر سربازى که در زمان آموزش بیشتر تلاش کند و عرق بریزد در زمان عملیات خون کمترى خواهد ریخت.

* از نکات بارز افزایش توان رزمى به روز نگه داشتن سیستم آموزشى در تخصص هاى مختلف است، اداره آموزش سماجا در جهت تحقق این مهم چه تعاملاتى با سایر مراکز آموزش عالى، نظامى و غیرنظامى داشته است؟

** ما با وزارت علوم، تحقیقات و فناورى در مورد آموزش عالى تعامل بسیار نزدیکى داریم و کلیه رشته هاى تحصیلى دانشگاه هاى افسرى ارتش مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناورى مى باشد در نتیجه آموزش عالى ما با علم روز دنیا پیش مى رود و در تعاملات بین ارتش و سپاه نیز با تعاملات بین دو ارگان سعى کردیم آموزش ها را بسیار جدى گرفته و حداکثر بهره بردارى را براى مدرن کردن این آموزش ها انجام بدهیم و اگر امروزه آموزش مدرن و پیشرفته نباشد بهره دهى عملیاتى نخواهد داشت.

* باتوجه به شرایط موجود که شیوه هاى آموزشى نیروهاى نظامى کشورها مطابق با زمان تغییر مى کند چه برنامه هایى براى تقویت بنیه علمى و آموزشى ارتش در دست اقدام دارید؟

** با اعزام نیروها به خارج از کشور و پذیرش دانشجو از خارج تعاملات آموزشى با کشورهاى خارجى داریم در نتیجه سعى کرده ایم آموزش ها را در سطح علمى پیشرفته دنیا دنبال نماییم و این تبادل دانشجویى کمک بسیار خوبى در آموزش و برنامه ریزى آموزشى به ما خواهد نمود. علاوه بر آن سعى شده از سایر وسایل ارتباطى در جهت به روز نگه داشتن آموزش ها در سطح ارتش استفاده نماییم.

* در پایان چه بحثى در رابطه با دوران دفاع مقدس دارید؟

** دوران جنگ تماماً از شروع تا انتها هر روز و هر صفحه اى از آن خاطره است ولى خاطره اصلى که خیلى در ذهن من تأثیر داشت در ابتداى جنگ عراق به تعدادى از شهرهاى مرزى مثل آبادان و خرمشهر حمله کرد و یکسرى از خانواده ها را از بین برد و خیلى ها را نیز سرگردان و بى خانمان کرد و چیزى که براى بنده خیلى مهم بود که همیشه به آن فکر مى کردم این بود که این ظلم را خداوند چگونه جواب خواهد داد ولى خوشبختانه به مرور زمان به تمام سوالاتى که در ذهنم بود پاسخ داده شد و عراقى که در شروع جنگ با آن قدرت و هیبت به مردم بى دفاع ما ظلم کرد توسط همان نیروهایى که به او دستور حمله به ما را داده بودند اولین بار به او حمله شد و سیستم دفاعى او را به طور کلى به هم ریختند. و در مرحله دوم که به او حمله کردند سیستم حکومتى او را منحل نمودند و صدامى که با قدرت و گستاخى جلو تلویزیون ظاهر شد و عهد نامه الجزایر را پاره کرد و به ایران حمله کرد همگى شاهد بودیم روزى فرا رسید که هر ساعتى از خانه اى به خانه دیگر در حرکت بود تا به دست نیروهاى بیگانه نیفتد و عاقبت در یک زیرزمین پیدا شد که با وضعیت فلاکت بارى زندگى مى کرد والان در دستان مردم عراق محاکمه خواهد شد. آرى نتیجه کسى که ظلم مى کند به این ترتیب است و ظلم هیچ گاه پایدار نخواهد ماند.

تنظیم: احمدمعمارى

ویژه نامه سروقامتان روزنامه جوان